Yaşam belirtileri anne karnında başlıyor ve ilk ışığı gördüğümüz anda hayat bizi kucaklıyor… Zamanla, büyüdükçe; yaşadıklarımız, öğrendiklerimiz bizim yaşam tarzımızı oluşturuyor. Ne zaman kendi fikirlerimizle hareket etmeye başlıyorsak o andan itibaren sorumluluk alıyor ve davranışlarımızın kontrol ederek dikkatli oluyoruz. Belki de tam anlamıyla benliğimizi buluyoruz. Yaşam tarzımız, alışkanlıklarımız; aynı zamanda, oluşturduğumuz ailemizle ve yaptığımız işle örtüşüyor. Ya da biz ona göre şekil alıyoruz. Kısaca isteyerek ya da istemeyerek seçimlerimizle, hayatımıza yön veriyoruz.

Dünya değişiyor! Hayat hızla akıp giderken, teknolojiyle birlikte bambaşka bir dünyaya dahil oluyoruz. Teknoloji ve değişim bu kadar kaçınılmazken işte tam bu noktada iki davranış şekli oluşuyor:

*Alışkanlıklarımızı terk etmemek,

*Alışkanlıklarımızı terk ederek yeniliğe adapte olmak, değişimin bir parçası olmak.

Terk edilemeyen alışkanlıklar, zaman zaman; dışlanma, geri kalma, toplumdan soyutlanma, kimseyi anlamama, mutsuz olma, stres gibi olumsuz etkilerin oldukça yoğun yaşanmasını sağlıyor. Alışkanlıkları terk etmek zor olduğu için varlığını kabul etmek daha da zor oluyor.

Peki alışkanlıklarımızı terk etmek, yeniliğe adapte olmak için neden bu kadar direnç gösteriyoruz?

Değişim oldukça zor bir süreç ve bir alışkanlığa dönmesi ise zaman alıyor. Önümüzde bir engel olarak duran alışkanlıktan kurtulmak için, yerini başka bir alışkanlıkla doldurmak gerekiyor. Yeni bir alışkanlık kazanırsak işte o zaman değişim gerçekleşiyor.

Değişimin tam olarak gerçekleşmesi için şu aşamaların yaşanması gerekiyor:

1- Anlamlandıramadığımız Mazeret Aşaması:

Alışkanlıklarımızın henüz bizi engellediğinin farkında olmadığımız bu aşamada bir şeyi istediğimiz ama yapamadığımız zaman mazeret üretiyoruz. "Dağınık bir insanım ancak; sanırım yaradılışım bu.Ben böyleyim ne yapabilirim ki? Aileme çekmişim vs.".. Ancak farkında olmadığımız alışkanlığımız bize sıkıntı yaratmaya başlayınca bir şeylerin ters gittiğini anlayıp, sebebini araştırmaya başlıyoruz. İşte bu aşamayı kolay atlatmak için alışkanlıklarımızı sürekli sorgulamak üzerinde düşünmek gerekiyor.

2-Anlama ve Tasarlama Aşaması:

Farkında olduğumuz durumu daha iyi anlayarak araştırma yapmaya başlıyoruz. Yardım alıp, danışıp, analiz yapıyoruz. "Sanırım önemsemediğim için dağınık oluyorum. Önceliklerimi başka şeylere veriyorum. Evet dağınıklık bana zaman kaybettiriyor. Bunu düzeltmeliyim. Biliyorum." Ancak bu aşamada çok fazla zaman kaybedersek "analiz felci" adını verdiğimiz durgunluk dönemine giriyoruz. Kısaca nasılsa farkına vardım ve önemli olan fark etmek diyerek bunun rahatlığıyla oyalanırsak, değişimin evresi tamamlanmayacağı için SÖYLEMLERİYLE YAPTIKLARI TUTMAYAN bir kişi durumuna düşüyoruz. Bir an önce harekete geçmek gerekiyor.

3-Hazırlık Aşaması:

Tam olarak ilk adımı attığımız aşamadır. Kendimizi değiştireceğimiz şeye odaklanıyoruz. Ancak bu aşamada gerçekçi olmamız çok önemlidir. "Yarından itibaren dağınık değil düzenli bir insan olacağım" diyerek hemen bir sihirli değnek değmesini beklememeliyiz. Çünkü değişim bir süreçtir. Kendimizle anlaşma yaparken, haksızlık yapmayarak zaman tanımalı ve bireysel özelliklerimizi dikkate alarak, bu değişimi sağlıklı bir şekilde yapmalıyız. Başarısız bile olunsa unutmamak gerekir ki; artık değişim sürecine girildi. Tekrar deneyerek her başarısızlığın bir sonraki aşama için tecrübe olduğunu bilmek gerekiyor.

4-Harekete Geçme Aşaması:

Bu aşamada artık değişiklik için bir çok şey yapmaya başlıyoruz. Yaptıklarımız herkes tarafından görülüyor ve çeşitli yorumlara sebep oluyor. "Masayı toplamışsın ama hala karışık. Bence sen değişemezsin. Bırak dağınık kalsın. Aman ne ile uğraşıyorsun. Burası karışık hala." Bu yorumlar zaman zaman moralimizi bozabiliyor ve etkilenip vazgeçmeye yeltenebiliyoruz.  Bu noktada; içinde bulunduğumuz durumu değerlendirip, kaygılanma sebebini bulmamız gerekiyor.

5-Vazgeçmeme, Kararlı Olma Aşaması:

Bu aşamada bir çok sıkıntıyla karşılaşıp, eskiye dönmeye başlayabiliyoruz. Umutsuzluğa kapılabiliyor ve "evet ben gerçekten dağınık biriyim.Unutuyorum. Olmuyor. Yapamıyorum. Uğraşacak çok işim var. Zaten demiştim bence bu kalıtsal." diyerek başa dönme eğilimine girebiliyoruz. Değişim sürecinde bu ve benzer durumlarla karşılaşmanız çok normal. Bunun bilincinde olarak, her alışkanlığın en az 3-4 kez tekrarlanmadan oluşamayacağını biliyor olmalı ve davranışlarımızı bu doğrultuda yönlendirmeliyiz.

6-Sonlandırma Aşaması:

Bir, iki, üç derken bir de bakmışız ki bu durum alışkanlığınız olmuş ve değişim gerçekleşmiş. "Her gün masamı topluyorum ama bir görev gibi değil kendiliğinden oluyor." demeye başlamışız.

İşte anlam veremediğimiz andan itibaren, bir fikrin, bir davranışın, yeni bir işin alışkanlık haline gelmesi için böyle bir süreç yaşamamız gerekiyor. Çoğunlukla beşinci aşamada pes edilerek alışkanlıklara geri dönülüyor. Eğer bunun bilincinde hareket edersek, bu aşamayı atlatıp, bir yeniliği hayatımıza alabiliyoruz.

Yaşadığımız toplum, gelişmeler, paylaşımlar, bilgi, ilim, eğitim bizi sürekli değişime zorlayacaktır. DEĞİŞİM KAÇINILMAZDIR.  Ama karşı koyarak, ama fark ederek, ama isteyerek… Hayatınızda yeni, güzel alışkanlıklar edinmeniz dileğiyle….

Saygı Günenç

Mart/2014