Pek çok aile çocuklarının gelişimi konusunda bir şeylerin yolunda gitmediğini çok erken fark eder. Ancak bir kısım aileler belirtileri doğru yorumlayamaz; örneğin ‘büyüyünce geçer’ der ve bu bakış açısı sorunların katlanarak büyümesine sebep olabilir. Bir kısım aileler nereden yardım alacağını bilemez çünkü özgül öğrenme güçlüğü ile ilgili bilgi sahibi olan kişilere ulaşamazlar. Bir kısım aileler de yardım arayışına girer ve yardıma ulaşırlar bunlar da mutlu sonla biten hikayeler olur.

Özgül öğrenme güçlüğü ile ilgili yapılan araştırmalar kreşlerde çalışan eğiticiler,  anaokullarında çalışan eğiticiler ve çocuk doktorları tarafından pek bilinmediğini, bu durumun da erken teşhisi geciktirdiğini göstermektedir.

Çocukların zekasının normal olması elbette de çevredeki insanlar tarafından fark edilmekte dolayısıyla performansındaki iniş çıkışlar çok göze batmamakta ya da başka sebeplere bağlanmaktadır. ‘Dikkatini verse aslında yapar, hiç ilgisi yok biraz uğraşsa yapar, ya da bazen doğru yapabiliyor aslında’ gibi bahaneleri çok kullanırlar. Özgül öğrenme güçlüğünün aileler tarafında sorun olarak algılanıp yardım arayışına girilmesi ise daha çok çocuklarda okuma güçlüğü görüldüğünde ortaya çıkmaktadır.

Özgül öğrenme güçlüğünün tedavisinde zaman çok değerlidir.  Erken tanı konulduğu ve yardım alındığı takdirde çocuklar gerçek potansiyellerini gösterebilmektedirler. Erken tanı bu çocukların yeterliliklerinin farkına varmalarını, zorlandıkları alanların desteklenmesini, anlaşılmalarını sağlar.  Dolayısıyla sonrasında  yaşayacakları akademik zorlukla da kolaylıkla baş edebilirler.

Peki çocuğunuzda özgül öğrenme güçlüğü olduğunu okul öncesi dönemde nasıl anlayabilirsiniz? İşte size okul öncesi dönemdeki çocuklarda özgül öğrenme güçlüğü belirtileri:

• Yaşıtlarına göre geç konuşma
• Bebekken genelde çok ağlama
• Telaffuz problemleri (kelimeleri doğru söyleyememe)
• Yeni kelimeler öğrenmekte güçlük
• Kelime haznelerinde zayıflık
• Konuşurken doğru kelimeyi bulamama
• Söylenenleri sırasıyla yapmada zorlanma
• Sesin geldiği tarafı belirleme de güçlük
• Su sesi, kedi sesi gibi sık duyduğu sesleri tanımada güçlük ( dinletilip bu ne sesi diye sorulduğunda)
• Söylenenleri yanlış anlama, benzer sesli kelimeleri karıştırma (balık, kayık gibi…)
• Şarkıları yanlış ezberleme (sözlerini değiştirme, yanlış anlama)
• Şarkı, şiir, tekerleme ezberlemede güçlük
• Hikaye anlatmaya karşı ilgisizlik
• Hikaye anlatırken başını sonunu karıştırma
• Hafıza problemleri
• Alt-üst, ön-arka gibi kavramları karıştırma
• Dün-bugün, önce-sonra gibi kavramları karıştırma
• Eşyaları sınıflandırmada zorlanma ( renklerine, büyüklüklerine, cinslerine göre)
• Nesneleri sayarken göz takibi yapmada zorlanma
• Dengelerinde zayıflık
• Koşmaya nispeten geç başlama, koşarken oldukça sık yere düşme
• Tek ayak üzerinde zıplama, atlama gibi kaba motor hareketlerde zorlanma
• Bisiklete binmeyi daha geç öğrenme
• El ve ayakta sağ sol baskınlığının oluşmaması (sağ elle de sol elle de yemek yemesi gibi…)
• Lego , yapboz veya teknoloji setlerine karşı ilgisizlik
• Boyama çizme gibi etkinliklerden kaçınma
• İnce motor becerilerde zorlanma (çizgilerinin ya da makas kullanımının yaşıtlarından geri olması gibi…)
• Düğme ilikleme, ayakkabı boyama gibi becerileri öğrenmekte güçlük
• Bağımsız giyinme soyunma edimini daha geç kazanma
• Renkleri, geometrik şekilleri, sayıları öğrenmekte zorlanma
• Haftanın günlerini öğrenmede zorlanma
• Dikkatte çabuk dağılma
• Diğer çocuklarla oyun oynamada zorlanma
• Oyun oynarken çoğu zaman bir oyuncaktan bir başkasına geçme, oyunları sonuna kadar sürdürememe
• Şarkılı oyunlarda alkış ritmi tutturmada zorlanma
• Duygusal anlamda kaprislilik, değişken ruh hali

Bu belirtilerin hepsi bir arada bulunmayabilir.  Çocuktan çocuğa farklılık göstermekle birlikte bir ya da daha fazla alanda güçlük çektikleri görülmektedir.

Çocuğunuzda bu belirtilerin olduğunu düşünüyorsanız bir uzmana başvurmalısınız. Özgül öğrenme güçlüğü tanısı medikal ve psikolojik tetkikler sonucunda bir uzman tarafından konulmaktadır ve bu çocuklar için hazırlanmış eğitsel bir tedavi almaları gerekmektedir.

Şule Demir Kökçen/Psikolog

Aralık/2013