Yatay Mobbing; Eşit koşullar içinde çalışanların, birbirlerine yaptığı psikolojik taciz!

Eşit koşullar içinde çalışanların özellikle  "rekabet" duygusuyla hareket etmeleri sebebiyle yaşanan mobbingler; "Yatay Mobbing" olarak adlandırılıyor. Sihirli kelime REKABET!

Maalesef rekabet iş hayatının her bölümünde, her kademesinde sıklıkla yaşanıyor. Toplumsal olarak baktığımızda; kimi toplumlara göre rekabet iş niteliğini artırdığı için faydalı, kimilerinde ise oldukça zararlı bulunuyor. Bizim ülkemizde ise; oldukça zararlı olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü maalesef iş dünyamızda, rekabet etmek; iş niteliğini yükselteceği yerde, hırsa ve çeşitli sorunlara dönüşüyor.

Psikoljik perspektiften bakıldığında; rekabet duygusunun hem olumlu hem olumsuz sonuçları bulunuyor. Rekabet dürtüsü kabul edilebilir bir seviyeye kadar aktif olduğunda; bireyi motive edici, başarı duygusunu kuvvetlendirici, uyarıcı, dikkat ve konsantrasyonunu arttırıcı,  gelişmeye de değişmeye açık hale getirici etkiler doğuruyor. Ancak aşırı rekabet duygusu, tam tersine; stres yaratıcı, işlev bozucu,  kafa karıştırıcı, mücadele azmini baltalayıcı, pes ettirici, yıldırıcı (MOBBİNG) neticelere de götürebiliyor.

Uzmanlara göre rekabet kişinin öz yapısında, genetik bir gereksinme olarak tanımlanıyor. Elbette bu gereksinim, kişilik yapısı, aile, kültürel koşullar, konjonktür, toplumsal yapı vs gibi bir çok faktörden etkileniyor. Bu faktörlere göre de, kişinin rekabet düzeyi bulunduğu ortama yararlı ya da zararlı oluyor.

Bir işletmede rekabetin en zararlı olduğu durumlardan biri de; aileye yeni katılan ve eşit bir statüde bulunan adayların karşılatığı durum oluyor. Henüz şirket kültürünü bilmeyen, yabancılık çeken aday, eş statüde çalışanlar için bir tehdit oluşturuyor. Çalışanların gözünde, bu tehditin ortadan kalkması ya da sindirilmesi şart olunca, bilinçli ya da bilinçsiz mobbing süreci başlıyor. Hele ki adayın, yetenekleri fazla, yetkinlikleri yüksekse mobbingin dozajı artırılıyor. Çünkü yeni gelen kişiden önce kurulan iç düzen, verim, işleyiş, eski çalışanlar tarafından korunmaya çalışılıyor. Yeni adaya; bildiğini öğretmeme, dedikodu yaparak yıpratma, bakış ve tavırlarla aşağılama, özellikle komik duruma düşeceği zeminler hazırlama, kişiyi yönlendirip aslında karışmaması gereken konulara müdahale etmesini ve bunun yüzünden sıkıntı yaşamasını sağlama, dışlama, ezme, zor duruma sokma, baskılama, ortada bırakma ve daha sayamadığımız bir çok şekliyle mobbing uygulanıyor.

Kariyer yapma ve diğer bir çalışanı geride bırakarak ön plana yükselmek için kullanılan yatay mobbing, maalesef düşünüldüğü gibi kişilerde ve üst birimlerde olumlu görünmüyor. Tam aksine kişilerin yetkinliklerinin az olduğu ve aciz oldukları düşünülüyor. Bu sebeple rekabet etmenin mantığını doğru anlamak ve koşulları üzerinde epey düşünmek gerekiyor. Rekabeti belirli çerçevede faydalı olarak kullanmak gerekiyor.

Maalesef mobbing patrondan çalışana, çalışandan patrona ya da eşit konumlarda her şekliyle yaşanıyor. Belki rekabet, belki de burada değinmediğimiz; hırs, ırkçılık, özel ilişkiler, kişisel problemler vs konularında karşımıza çıkıyor.  Ancak bilmeliyiz ki; etik olmayan, gerçekçi olmayan ve insana yakışmayan her davranış bumerang gibi bize geri dönüyor…

Mobbing yapmamanız ve size de yapılmaması dileklerimle…

Saygı Günenç

Mart/2014